Zamek Hurst – Hurst Castle

ZACHODNIE I WSCHODNIE SKRZYDŁO

Oba skrzydła Zamku Hurst zostały zbudowane w latach 60-tych XIX wieku z kamienia i cegły i na obu znajdowały się stanowiska ogniowe. Z zewnątrz były zabezpieczone granitem i ekranami z kutego żelaza, a pomieszczenia mieszkalne posiadały dodatkowo podwójne szyby. Skrzydło zachodnie ma około 215 metrów długości, 37 stanowisk ogniowych i dwa główne magazyny, a wzdłuż niego rozmieszczono między innymi kantynę, sklepy i mniejsze magazyny. Znajdują się tu też dwie latarnie morskie; murowana wieża z 1865 – już nieużywana, oraz stalowa z 1910 zasilana gazem, która do dziś jest w użyciu.

Dziedziniec skrzydła stał się w trakcie II wojny światowej rekreacyjnym ogrodem. Na przełomie XIX i XX wieku to właśnie głównie na zachodnim skrzydle montowano uzbrojenie. Między innymi na dachu zamontowano szybkostrzelne 12-to i 6-cio funtowe działa, oraz przeciwlotnicze armatki Bofors. Do dzisiaj zachował się tam również powstały w czasie II wojny światowej mały teatr z malowidłami ściennymi, prawdopodobnie wykorzystywanymi w spektaklach.

Skrzydło wschodnie jest w stanie niemalże niezmienionym od czasu jego powstania. Ma około 150 metrów długości, 24 stanowiska armatnie i dwa duże magazyny. Wejście do skrzydła znajduje się w bastionie północno-wschodnim. Tuż za skrzydłem wschodnim – na zewnątrz fortu – znajdowały się trzy stanowiska na 6 funtowe, szybkostrzelne działa zbudowane w 1893. Amunicję do nich podawano przez otwór w murze zewnętrznym.

HISTORIA – XVI WIEK

Zamek Hurst powstał w wyniku międzynarodowych napięć pomiędzy Anglią, Francją, a Świętym Imperium Rzymskim pod koniec panowania Henryka VIII. Dotąd Król przekazywał pieczę nad zabezpieczeniem wybrzeża lokalnym lordom. Jednak obrona wybrzeża składała się głównie z małych budowli obronnych zwanych Blokhauz (ang. Blockhouse) i wież, co było niewystarczające w obliczu zagrożenia ze strony południowych sąsiadów. Wieża Worsley (Worsley’s Tower z 1520 roku) na przykład, położona na drugim brzegu cieśniny Solent naprzeciw zamku Hurst, była zbyt mała by wyposażyć ją w działa odpowiednio duże, by były w stanie skutecznie chronić wejście do cieśniny. Gdy w 1539 do wieży przybyli kontrolerzy by ocenić stan obronności, nazwali ją jedną z najgorszych rzeczy jakie widzieli.

Gdy w 1533 Henryk anulował swój ślub z Katarzyną Aragońską, ogłosił się głową kościoła anglikańskiego i odrzucił zwierzchnictwo Papieża, władca Świętego Imperium Rzymskiego uznał to za osobistą zniewagę. W 1538 Francja i Święte Imperium zawiązały sojusz przeciw Anglii popierany przez Papieża. Inwazja na Anglię stałą się niemal pewna. W odpowiedzi rok później Henryk wydał rozkaz budowy fortyfikacji na południowym wybrzeżu zwany “Device”. Fort Hurst miał chronić wejście do cieśniny Solent od strony zachodniej i utrudnić dotarcie do Portsmouth i ważnego portu w Southampton. Był jednym z czterech fortów pod dowództwem Williama Fitzwilliama (Lorda Admirała), które rekomendował zbudować William Paulet.

Pozostałe trzy są położone w East Cowes, West Cowes na Isle of Wight i Calshot u wejścia do Southampton Water. Hurst położony jest zaledwie 1.21km od wybrzeży Isle of Wight. Budowa zamku ruszyła w 1541 pod kierownictwem Johna Mille i Thomasa Bartie. Bartie w 1542 został mianowany kapitanem zamku, a budowa została ukończona w 1544. Jej koszt pochłonął ponad £3200.

W rezultacie powstał kamienny fort z centralną rotundą i trzema bastionami otoczonymi fosą, mogący pomieścić do 71 armat. Jednak w 1547 był wyposażony jedynie w 26 dział. Podczas przeprowadzania kolejnych kontroli okazało się, że zamek ze względu na swoją okrągłą konstrukcję podatny jest na ataki; brakowało ochrony flankującej, a skuteczna obrona ze względu na konieczność zakwaterowania aż dwunastu strzelców i dziewięciu żołnierzy jest kosztowna. Mimo to historyk John Kenyon uznał zamek Hurst za jeden z najpotężniejszych fortów na południu. W międzyczasie minęło zagrożenie ze strony Francji, gdy w 1558 podpisano pokój. W roku 1569 gdy obowiązki kapitana pełnił Thomas Carew w Hurst było o 10 armat mniej niż siedem lat wcześniej. Jego syn, Sir Thomas Gorges w 1593 raportował konieczność napraw platform strzelniczych.

XVII WIEK

W początkach XVII wieku Anglia była w stanie pokoju z Francją i Hiszpanią i obrona południowego wybrzeża popadła w zapomnienie. Rodzina Gorgesów nadal sprawowała pieczę nad zamkiem Hurst. W 1610 stanowisko kapitana fortu objął Sir Edward Gorges, jednak fort był bardzo zaniedbany. W 1628 fort nie był w stanie zapobiec flamandzkim rajdom wzdłuż cieśniny Solent, gdyż zaledwie pięć z dwudziestu siedmiu armat było sprawnych. Ponadto brakowało amunicji i prochu do nich. W 1635 rząd postanowił więc zmodernizować uzbrojenie fortu i zmienił żelazne armaty na mosiężne, które były bardziej szybkostrzelne i bezpieczniejsze.

Na początku Angielskiej Wojny Domowej w 1642 pomiędzy zwolennikami króla Karola I, a parlamentarzystami, zamek był pod dowództwem tych ostatnich i kapitana Richarda Swanleya. W grudniu 1648 teren zamku stał się na krótko aresztem Karola, przed jego rozprawą i egzekucją. W czasach bezkrólewia fort pozostawał pod dowództwem pułkownika Thomasa Eyre’a i w roku 1650 został wzmocniony by odeprzeć planowaną inwazję rojalistów.

Po powrocie Karola II na tron w 1660 Eyre został usunięty ze stanowiska, a na jego miejsce powołano Edwarda Strange’a. Przyszłość zamku stała się niepewna. Karol II dał rozkaz demobilizacji garnizonu, a nawet zastanawiał się, czy nie zburzyć zamku całkowicie. Ostatecznie w 1666 postanowiono pozostawić zamek, ale zrezygnować z utrzymywania tam regularnego garnizonu i obsadzać zamek żołnierzami rozmieszczonymi na Isle of Wight, z jednostki należącej do Sir Roberta Holmesa – gubernatora wyspy. Hurst popadł w ruinę, gdy plany rozmieszczenia ludzi Holmesa opóźniały się aż do 1671. W 1675 przeprowadzono naprawy i umieszczono w nim prawie 30 dział.

XVIII WIEK

Zamek był używany jako baza wojskowa także w XVIII wieku. Posłużył też za więzienie dla franciszkańskiego zakonnika Paula Atkinsona. Był on przetrzymywany w zamku przez 29 lat aż do swojej śmierci w 1729 skazany przez “Privy Council” za stwarzanie zagrożenia dla nowopowstałego, anglikańskiego kościoła i zapobieżenie wzrostu poparcia papiestwa.

Od lat 70-tych XVII wieku raportowano problemy z przemytnikami w okolicach zamku. W 1729 do służby wcielono szeroki, ciężki jacht do walki z nimi. Uzbrojono go w załogę z muszkietami, pistoletami i mieczami. Nie udało się jednak uporać z tym problemem. W późniejszym okresie teren zamku służył jako miejsce spotkań znanego przestępcy Johna Streetera.

W 1786 wzniesiono na cyplu otaczającym zamek niewielką latarnię morską zwaną Hurst Tower.

Zamek popadał w coraz większą ruinę. W latach 90-tych XVIII wieku raportowano, że ze względu na tragiczny stan platform nie ma już możliwości zamontowania tam dział, a przez rozpadające się mury zaczęła do środka przedostawać się woda. W 1793 w raporcie napisano, że zamek jest w najgorszym stanie ze wszystkich fortów wzdłuż wybrzeża i jako miejsce obronne jest bezużyteczne. Trzeba pamiętać że od 1789 trwała we Francji Wielka Rewolucja stwarzając zagrożenie dla bezpieczeństwa Anglii, a w 1793 zgilotynowano króla Francji Ludwika XVI. Podjęto decyzję o remoncie zamku.

W 1794 przeprowadzono konieczne naprawy, które pochłonęły £647. XVI wieczny fort nadal był solidnie ufortyfikowany jak na ówczesne standardy, jednak nie można już było zamontować tam większego uzbrojenia które mogłoby zagrozić nowoczesnym okrętom. Zamiast modernizować zamek postanowiono wybudować dwie nowe baterie po obu stronach zamku, każda na pięć armat 36-cio funtowych (16.3kg), które powstały w 1795. W starym forcie umieszczono zaś osiemnaście 9-cio funtowych dział (4kg). Wszystkie te działa zostały zdobyte w potyczkach z Francuzami.

XIX WIEK – LATA 1800-58

W 1803 ponownie zawisła groźba wojny z Francją. Po dyskusjach podjęto decyzję o zmodernizowaniu XVI wiecznej rotundy zamku by mogła utrzymać sześć 24-ro funtowych dział (10.8kg) i zmodernizowano dach. Kosztowało to £4,122 i upodobniło fort do wież Martello, których wiele powstało w czasach wojen napoleońskich. Były też plany budowy baterii armatnich które miały zastąpić te powstałe w 1795, zniszczone przez sól i wodę, jednak ostatecznie postanowiono wyremontować rotundę zamku. Prace wykonywane były zarówno przez żołnierzy, jak i firmy prywatne i zakończyły się w 1806.

Zmodernizowany zamek nie brał aktywnego udziału w wojnach napoleońskich, w 1809 posłużył jednak za szpital dla rannych żołnierzy powracających z wojny na Półwyspie Iberyjskim, biorących udział w walkach znanych jako kampania Peninsula. W 1812 nieopodal fortu powstała nowa, znacznie wyższa latarnia morska znana jako High Lighthouse. W 1852 firma “Isle of Wight Electric Company” położyła specjalnie wzmocniony kabel telegraficzny łączący zamek z Keyhaven na lądzie i ze Sconte Point (Fort Victoria) na wyspie Isle of Wight. Fort Victoria znajduje się 1200m na północny wschód od Fortu Albert. Dwa lata później firma “Electric Telegraph Company” połączyła kablem zamek z Southampton.

1859-99

Szybki postęp technologii wojskowych sprawił, że pod koniec dekady zastosowane modernizacje zamku i umocnienia okazały się przestarzałe. Wprowadzenie do wyposażenia armii nowoczesnych dział ładowanych od tyłu zdolnych wystrzeliwać pociski artyleryjskie, oraz nowoczesnych opancerzonych statków sprawiło, że zarówno umocnienia zamku jak i jego uzbrojenie stały się niewystarczające. W 1859 w Europie nadal było niespokojnie i istniało ryzyko francuskiej inwazji na Anglię. Co prawda Francja była zajęta wojną z Austrią, ale już niejednokrotnie w historii bywało, że decydowała się na walkę na kilku frontach. Dlatego też Królewska Komisja (Royal Commission) zarekomendowała modernizację zamku Hurst w pierwszej kolejności, jako kluczowego punktu obrony Portsmouth.

Fort wyposażono w nowe, ciężkie, ale nadal ładowane od przodu działa. Czas załadowania tych dział był bardzo długi, więc by osiągnąć zadowalającą skuteczność ostrzału zbudowano 37 stanowisk ogniowych w zachodnim skrzydle i 24 stanowiska w skrzydle wschodnim. Stanowiska te zbudowano powyżej dawnych stanowisk wybudowanych tam kilka lat wcześniej. W miarę postępu prac budowlanych podjęto decyzję o wzmocnieniu baterii dodatkowymi żelaznymi osłonami.

Prace kosztowały £211,000 i trwały od 1861 do 1870, a żelazne osłony zamontowano w 1874. W czasie pokoju stacjonowało tam wówczas 131 żołnierzy, ale gdyby w czasie wojny chcieć obsadzić wszystkie stanowiska ogniowe liczba ta musiała by być znacznie większa. Jednak fort nigdy nie doczekał się wyposażenia wszystkich stanowisk w działa. W 1881 było tam maksymalnie:

• 10 armat 10 calowych, 18 tonowych ładowanych od przodu
• 5 armat 9 calowych, 12 ton, ładowanych od przodu
• 3 olbrzymie 64 funtowe armaty

 W latach 60-tych zbudowano tu dwie latarnie morskie. Pierwsza z nich to “Low Light”, wzniesiona w zachodnim skrzydle zamku. Druga latarnia to “High Light” – wolnostojąca Hurst Point Lighthouse zbudowana na końcu Hurst Spit pomiędzy 1865, a 1867. Powstał też tu nowy dom wypoczynkowy the Castle Inn na północnym krańcu cyplu. W latach 80-tych istniała tu kolej wąskotorowa, by dostarczać zaopatrzenie do zamku.

W latach 80-tych i 90-tych nadal szybko rosła prędkość statków wojennych i siła artylerii, dlatego w latach 1888-1893 zdecydowano się ponownie wzmocnić fort. Rotunda starego fortu mogąca pomieścić 2250 pocisków została wzmocniona betonem, a południowy bastion wypełniono drobnymi kamieniami i betonem dla dodatkowej ochrony. Nowe 6 funtowe (2.7kg) szybkostrzelne działka zostały zamontowane na końcu wschodniego skrzydła, wspierane przez karabiny maszynowe mogły razić szybkoporuszające się statki, zwłaszcza nowoczesne ścigacze torpedowe. Zamontowano także 12 funtowe (5.4kg) działa, w tym jedno na szczycie rotundy.

XX i XXI wiek

W trakcie I wojny światowej okazało się, że działa pamiętające jeszcze lata 70-te XIX wieku są przestarzałe i zbyt wolnostrzelne. Zamek wciąż miał na wyposażeniu 17 z nich, ale przyszłość należała do nowoczesnych szybkostrzelnych dział. W czasie wojny fort był pod dowództwem “the Needles Battery” na Isle of Wight, gdzie utworzono dowództwo straży pożarnej i zamontowano telegraf. Dziś znajduje się tam muzeum. Po wojnie ze starej, XVI wiecznej części fortu usunięto wszystkie działa i przekazano do Ministerstwa Pracy w 1933. Małą latarnie morską (Low Light) zamieniono nową, stalową latarnią w 1911.

W trakcie II wojny światowej Hurst ponownie dozbrojono w dwie 12 funtowe (5.4kg) działa i obsadzono jednostką “Isle of Wight Rifles”. Zamontowano reflektory przeciwlotnicze, dwa 6 funtowe (5.4kg) i działka przeciwlotnicze firmy Bofors. Na zachodnim skrzydle została dobudowana wieża nazwana “Director Tower”. W lipcu 1945 fort został zamknięty, a większość broni usunięta. W 1956 zamek został przekazany pod opiekę Ministerstwa Pracy. W latach 70-tych na południowym bastionie od strony morza dodano dodatkowe betonowe wzmocnienia. Gdy w 1983 utworzono pozarządową organizację “English Heritage“, która miała zajmować się zabytkami budownictwa Anglii, zamek Hurst przeszedł pod jej zarząd. W 2015 fort odwiedziło około 40.000 turystów. Zbudowana w 1867 latarnia morska “The High Lighthouse” działa do dziś dzień i jest pod ochroną rządu jako zabytek klasy II.

Mierzeja i cypel są narażone na przybrzeżną erozję i po zachodniej stronie skrzydła morze zabrało już pozostałości baraków z 1852. Okazjonalnie można zobaczyć niekiedy fundamenty tych budowli. Proces erozji znacznie przyspieszył w latach 40-tych, gdy zbudowano ostrogi brzegowe w okolicach Bournemouth i Christchurch, które uniemożliwiły naturalną odnowę mierzei z kamyków wymytych z lokalnych klifów. Erozja spowodowała też szkody we wschodnim zamku w 2013, co nasiliło obawy co do przyszłości budowli. W latach 60-tych XX wieku rząd starał się ustabilizować cypel w obecnej pozycji, by chronić zamek i okoliczne miasteczka, nawożąc prawie milion ton żwiru. Dosypywanie mniejszych porcji żwiru trwa do dnia dzisiejszego.

CENNIK I WIĘCEJ INFORMACJI

Zamek Hurst jest zarządzany przez English Heritage. Więcej informacji i aktualny cennik znajdziesz na ich stronie internetowej.